Kokkur ársins – flaggskip fagkeppna íslenskra matreiðslumanna frá 1994
Sigurverarar frá 1994. Frá vinstri; Stefán Viðarsson (3. sæti), Sæmundur Kristjánsson (2. sæti) og Úlfar Finnbjörnsson (1. sæti).
Keppnin Kokkur ársins, sem hófst árið 1994 undir heitinu Matreiðslumaður ársins, hefur í þrjá áratugi verið helsti vettvangur íslenskra matreiðslumanna til að sýna listfengi, tæknilega hæfni og sköpunarkraft. Hún er skipulögð af Klúbbi Matreiðslumeistara og hefur alla tíð notið traustrar forystu. Þar ber nafn Bjarka Hilmarssonar helst á góma – hann hefur verið lykilmaður í framkvæmd og þróun keppninnar allt frá upphafi og gegnt lykilhlutverki í að halda fagmennsku og gæðum hennar á hæsta stigi.
Frá fyrsta keppnisári í íþróttahúsinu við Digranes, þar sem Úlfar Finnbjörnsson hlaut titilinn, hefur keppnin þróast í takt við alþjóðlega strauma og vaxandi kröfur í faginu. Fjöldi framúrskarandi kokka hefur annaðhvort unnið keppnina, komist í úrslit eða starfað sem dómarar. Nöfn á borð við Sturlu Birgisson, Hákon Má Örvarsson, Elmar Kristjánsson, Viktor Örn Andrésson, Jóhannes Steinn Jóhannesson og Hafstein Ólafsson eru meðal þátttakenda og eru kokkar sem hafa mótað íslenska matargerð á innlendum og erlendum vettvangi, meðal annars í gegnum þátttöku í Kokkalandsliðinu og alþjóðlegum keppnum á borð við Ólympíuleika matreiðslumanna og Heimsmeistaramótið í Lúxemborg.
Keppnin hefur verið haldin víða um land: í Smáranum, Verkmenntaskólanum á Akureyri, Fífunni, MK, Hörpu og síðustu ár í samstarfi við IKEA. Hráefnin í keppninni hafa jafnan endurspeglað samtímann og sameinað íslenskar hefðir og nýja strauma – allt frá lambakjöti, steinbít og hrútspungum til saltfisks, uxabringna og «Mystery Basket», sem reynir á hugmyndaflug og aðlögunarhæfni keppenda.
Dómarar hafa komið hvaðanæva að – bæði úr röðum reyndra íslenskra fagmanna og frá virtum veitingastöðum erlendis. Með þátttöku þeirra hefur keppnin notið faglegs trúverðugleika. Erlendir dómarar á borð við Krister Dahl, Gert Klötzke, Torstein Line, Dennis Rafn og Christopher Davidsen hafa lagt dóm sitt á réttina, á meðan íslenskir dómarar eins og Hilmar B. Jónsson, Ásgeir Erlingsson, Þráinn Freyr Vigfússon og Hákon Már Örvarsson hafa tryggt samfellu og faglega þróun innanlands. Margir dómara hafa síðar sinnt mikilvægu hlutverki í menntun og þjálfun næstu kynslóða matreiðslumanna.
Keppnin hefur einnig tekist á við áskoranir – hún féll niður árin 2020 og 2021 vegna heimsfaraldursins COVID-19, en sneri aftur með nýjum krafti. Síðustu ár hafa verið einkennandi fyrir endurnýjun, aukna áherslu á sjálfbærni, siðferðilega neyslu og skapandi nálgun að hráefni og framsetningu.
Kokkur ársins er ekki aðeins keppni – hún er spegilmynd íslenskrar matarmenningar í sífelldri þróun, þar sem metnaður, listfengi og fagmennska mætast á einni sviðsetningu.
📊 Tölfræðilegt yfirlit: Kokkur ársins – helstu staðreyndir um flaggskip matreiðslukeppni Íslands
Keppnin Kokkur ársins, sem haldin hefur verið frá árinu 1994, stendur sem óumdeilt flaggskip fagkeppna íslenskra matreiðslumanna. Á þessum rúmlega þremur áratugum hefur hún þróast í takt við alþjóðlega strauma, vaxandi fagkröfur og nýja kynslóð skapandi matreiðslufólks.
En á bak við flotta rétti og dramatísk úrslit leynist forvitnileg tölfræði – sem gefur innsýn í þróun íslensks matreiðslulandslags.
🏆 Hver hefur lent í fyrsta sæti?
Fjórir kokkar deila toppsætinu þegar kemur að fjölda sigra:
- Sturla Birgisson – 1995 og 1996
- Elmar Kristjánsson – 1998 og 2001
- Ragnar Ómarsson – 1999 og 2002
- Jóhannes Steinn Jóhannesson – 2008 og 2009
Allir hafa þeir unnið keppnina tvisvar – enginn hefur enn náð þremur titlum, sem opnar spennandi möguleika fyrir framtíðina.
👥 Hver hefur verið mest áberandi?
Sé horft til allra verðlaunasæta (1.–3. sæti), stendur einn nafn upp úr:
- Bjarni Gunnar Kristinsson hefur alls
4 sinnum verið meðal verðlaunahafa:
Hann hlaut 2. sæti árin 2001, 2003 og 2005, og 3. sæti árið 1999.
Hann komst einnig í undanúrslit árið 2000, en komst þá ekki á verðlaunapall. Þrátt fyrir það er hann einn þeirra sem oftast hefur verið í úrslitum – sem undirstrikar bæði stöðugleika og faglegan metnað yfir áratug.
Sé litið til heildarfjölda verðlaunasæta (1.–3. sæti) kemur nafn Hafsteins Ólafsson sterkt fram sem einn af stöðugustu og sigursælustu keppendunum undanfarin ár.
Hafsteinn hefur alls fjórum sinnum staðið á verðlaunapalli:
Hann hlaut verðlaun árin
2012, 2013, 2016 og 2017, og sýndi þar með mikla festu og faglegan styrk yfir fimm ára tímabil. Á þessum árum var hann sífellt meðal fremstu manna, og náði að festa nafn sitt í sessi sem einn áhrifamesti keppandi keppninnar á síðari árum.
Keppnin hefur verið vettvangur endurtekinnar þátttöku, þar sem metnaður, þrautseigja og ástríða fyrir faginu fá að njóta sín. Fjöldi keppenda hefur á undanförnum árum stigið í eldlínuna oftar en einu sinni og staðið sig með prýði – oft á meðal þeirra efstu.
- Endurkomur þeirra gera keppnina dýpri og áhugaverðari – og setja mark sitt á söguna. Þeir sem snúa aftur sýna ekki aðeins persónulegan metnað, heldur stuðla einnig að faglegri framþróun íslenskrar matargerðar með hverri tilraun, hverri uppskrift og hverju mati.
🥇 1. sæti
Ár
Nafn
1994
Úlfar Finnbjörnsson
1995
Sturla Birgisson
1996
Sturla Birgisson
1997
Hákon Már Örvarsson
1998
Elmar Kristjánsson
1999
Ragnar Ómarsson
2000
Björgvin Mýrdal
2001
Elmar Kristjánsson
2002
Ragnar Ómarsson
2003
Einar Geirsson
2004
Lárus G. Jónasson
2005
Þórarinn Eggertsson
2006
Steinn Óskar Sigurðsson
2007
Þráinn Freyr Vigfússon
2008
Jóhannes Steinn Jóhannesson
2009
Jóhannes Steinn Jóhannesson
2010
Gústav Axel Gunnlaugsson
2011
Sigurður Kristinn Haraldsson
2012
Bjarni Siguróli Jakobsson
2013
Viktor Örn Andrésson
2015
Atli Erlendsson
2016
Denis Grbic
2017
Hafsteinn Ólafsson
2018
Garðar Kári Garðarsson
2019
Sigurjón Bragi Geirsson
2022
Rúnar Pierre Heriveaux
2023
Sindri Guðbrandur Sigurðsson
2024
Hinrik Örn Lárusson
🥈 2. sæti
Ár
Nafn
1994
Sæmundur Kristjánsson
1995
Örn Garðarsson
1996
Smári Sæbjörnsson
1997
Úlfar Finnbjörnsson
1998
Úlfar Finnbjörnsson
1999
Sigurður Gíslason
2000
Brynjólfur Halldórsson
2001
Bjarni Gunnar Kristinsson
2002
Einar Geirsson
2003
Bjarni Gunnar Kristinsson
2004
Gunnar Karl Gíslason
2005
Bjarni Gunnar Kristinsson
2006
Björn Bragi Bragason
2007
Eyjólfur Gestur Ingólfsson
2008
Viktor Örn Andrésson
2009
Þórarinn Eggertsson
2010
Ólafur Ágústsson
2011
Ari Þór Gunnarsson
2012
Hafsteinn Ólafsson
2013
Hafsteinn Ólafsson
2015
Steinn Óskar Sigurðsson
2016
Hafsteinn Ólafsson
2017
Garðar Kári Garðarsson
2018
Sigurjón Bragi Geirsson
2019
Rúnar Pierre Heriveaux
2022
Kristinn Gísli Jónsson
2023
Hinrik Lárusson
2024
Ísak Aron Jóhannsson
🥉 3. sæti
Ár
Nafn
1994
Stefán Viðarsson
1995
Ingvar Svendsen
1996
Guðmundur Halldórsson
1997
Sæmundur Kristjánsson
1998
Þorkell Garðarsson
1999
Bjarni Gunnar Kristinsson
2000
Einar Geirsson
2001
Ragnar Ómarsson
2002
Lárus Jónasson
2003
Alfreð Ómar Alfreðsson
2004
Sigurður Gíslason
2005
–
2006
Gunnar Karl Gíslason
2007
Þórarinn Eggertsson
2008
Hallgrímur Friðrik Sigurðsson
2009
Rúnar Þór Larsen
2010
Sigurður Kristinn Haraldsson
2011
Fannar Vernharðsson
2012
Garðar Kári Garðarsson
2013
Ari Þór Gunnarsson
2015
–
2016
Ari Þór Gunnarsson
2017
Víðir Erlingsson
2018
Þorsteinn Kristinsson
2019
Iðunn Sigurðardóttir
2022
Gabríel Kristinn Bjarnason
2023
Iðunn Sigurðardóttir
2024
Wiktor Pálsson
Byggt á þessum lista (1. sæti 1994–2024), þá eru hér nöfn þeirra sem hafa unnið keppnina Kokkur ársins oftar en einu sinni:
👑 Flestir sigrar í Kokki ársins:
Nafn
Fjöldi sigra
Ár sem viðkomandi sigraði
Sturla Birgisson
2
1995, 1996
Elmar Kristjánsson
2
1998, 2001
Ragnar Ómarsson
2
1999, 2002
Jóhannes Steinn Jóhannesson
2
2008, 2009
Allir aðrir sigurvegarar hafa unnið keppnina einu sinni.
👤 Kokkar sem hafa oftast hafa lent í verðlaunasæti:
Nafn
Fjöldi skipta í 1.–3. sæti
Ár
Bjarni Gunnar Kristinsson
4
1999, 2001, 2003, 2005.
Komst í undanúrslit árið 2000, en ekki á pall.
Hafsteinn Ólafsson
4
2012, 2013, 2016, 2017
Ragnar Ómarsson
3
1999, 2001, 2002
Elmar Kristjánsson
3
1998, 2000, 2001
Þórarinn Eggertsson
3
2005, 2007, 2009
Ari Þór Gunnarsson
3
2011, 2013, 2016
Sigurður Kristinn Haraldsson
3
2010, 2011, 2018
Viktor Örn Andrésson
3
2008, 2013, 2018
Garðar Kári Garðarsson
3
2012, 2017, 2018
Hinrik Örn Lárusson
2
2023, 2024
Rúnar Pierre Heriveaux
2
2019, 2022
Gabríel Kristinn Bjarnason
2
2022, 2023
Iðunn Sigurðardóttir
2
2019, 2023
Sturla Birgisson
2
1995, 1996
Jóhannes Steinn Jóhannesson
2
2008, 2009
📌 Athugið:
Þetta er eingöngu byggt á verðlaunasætum (1.–3. sæti). Margir hafa örugglega tekið þátt oftar, t.d. í forkeppni, án þess að komast í úrslit – en það er ekki hægt að staðfesta út frá þeim gögnum sem við höfum nú.
📊 Tölfræðilegur spegill á Kokki ársins
Á bak við eldamennskuna, spennuna og sviðsljósið sem fylgir keppninni Kokkur ársins býr gagnvirkur heimur tölfræði. Með því að greina gögn um þátttakendur, sigurvegara, sætaskipan, dómara og þróun hráefna, má draga fram skýra mynd af því hvernig keppnin hefur mótast í gegnum árin og hvernig hún endurspeglar þróun íslensks matreiðslufags.
Greiningin nær meðal annars yfir:
- Hverjir hafa unnið oftast og hverjir hafa verið í verðlaunasætum ítrekað,
- Þróun keppnisstaða og samsetningu dómnefnda,
- Tíðni þátttöku einstakra keppenda,
- Hráefni ársins og hvernig þau hafa breyst í takt við strauma og áherslur,
- Og hvernig atriði eins og COVID-19 höfðu áhrif á samfellu og uppbyggingu keppninnar.
Tölfræðin veitir ekki aðeins sögulega yfirsýn, heldur dýpri skilning á þeim gæðum og fagmennsku sem hafa einkennt keppnina frá upphafi. Hún dregur fram bæði stöðugleikann og nýsköpunina sem gerir Kokkur ársins að flaggskipi íslenskra fagkeppna.
🧾 Um gögnin – og ákall til lesenda
Tölfræðin og upplýsingarnar sem hér birtast byggja á fjölbreyttum heimildum: fundargerðum, skráningum Klúbbs Matreiðslumeistara, munnlegum frásögnum, eldri fréttum og persónulegum minningum keppenda og dómara. Í mörgum tilvikum reynist erfitt að sannreyna einstakar upplýsingar með fullri vissu – því miður er minni manna oft gloppótt, og skráningar ekki alltaf til staðar.
Við í Klúbbi Matreiðslumeistara vinnum stöðugt að því að safna og varðveita sögu keppninnar Kokkur ársins, og leitum því til ykkar – kollega, keppenda, aðstandenda og áhugafólks.
📬 Ef þú átt í fórum þínum:
- Myndir af keppendum eða keppninni sjálfri,
- Gögn, skjöl, verðlaunaskjöl eða uppskriftir,
- Eða skemmtilegar sögur og minningar tengdar keppninni,
... þá væri það okkur ómetanlegt að fá slíkt efni til varðveislu. Það er með ykkar hjálp sem við getum tryggt að þessi mikilvægi þáttur í sögu íslenskrar matargerðar varðveitist fyrir komandi kynslóðir.
Vinsamlegast sendið efni, ábendingar eða minningar á netfangið
📧
chef@chef.is
Við kunnum hverri innsendingu mikils þakkar – og tryggjum að hún fái verðugan sess í sögu íslensks matarhandverks.
