Áratugurinn 1980–1990 markaði næsta stig í þróun Klúbbs Matreiðslumeistara. Það var tími umbreytinga, örra forsetaskipta, áskorana – og nýrra tækifæra. Á þessu tímabili einkenndist starf klúbbsins af vaxandi umræðu um faglega sjálfsmynd, auknum alþjóðatengslum og þörf fyrir sterka innviði og samstöðu innan stéttarinnar.

Þó andrúmsloftið hafi stundum verið stormasamt, var það einnig frjór jarðvegur fyrir nýjar hugmyndir, breiðari þátttöku og aukinn sýnileika. Leiðtogarnir á þessum tíma – Jón Sigurðsson, Kristján Daníelsson, Lárus Loftsson og Hilmar B. Jónsson – komu úr ólíkum áttum, en allir áttu það sameiginlegt að leggja sitt af mörkum í mótun klúbbsins í takt við breyttan heim og vaxandi vægi matargerðar á alþjóðavettvangi.

1981–1982: Jón Sigurðsson

Þótt forsetatíð Jóns Sigurðssonar hafi aðeins varað í eitt ár, var hún mikilvægur hluti af þróun síðara hluta 8. áratugarins – tími þar sem starfið varð víðtækara og sýn klúbbsins skýrari á alþjóðlegum vettvangi.

Jón var meðal þeirra frumkvöðla sem mættu á stofnfund klúbbsins árið 1972 og tók þannig mikilvægt þátt í að leggja grunninn að starfsemi hans. Hann var vel menntaður og víðsýnn matreiðslumaður sem bar sterka hollustu til faglegs samstarfs á Norðurlöndum og víðar. Á forsetatíð sinni hvetti hann til aukinnar þátttöku í norrænu samstarfi (í gegnum NKF) og styrktrar tengslamyndunar við kokkasamtök í Evrópu.

Það var á þessum misserum sem íslenskir kokkar fóru að sækja alþjóðleg keppni af fullum krafti, og Jón sá til þess að klúbburinn héldi áfram að sinna keppnisstarfsemi og faglegri þróun – ekki aðeins í Íslandshorni en utan þess líka.

Þótt tíminn sem forseti væri stuttur, tryggði Jón áframhaldandi „faglegt flug“ eftir sterka forvera, og ruddi veginn fyrir næstu skref í þróun landsliðsins og fagfélagsins sem slíks. Framlög hans voru þannig stoð undir næstu farsælu áföngum klúbbsins.

1982–1984: Kristján Daníelsson

Kristján Daníelsson sat sem forseti Klúbbs Matreiðslumeistara árin 1982 til 1984, á tímum uppbyggingar. Hann var framkvæmdasamur og samhentur leiðtogi, einstaklega markviss í að styrkja innra starf klúbbsins og efla tengsl meðal matreiðslumanna alls staðar að úr landinu.

• Rekstur og sameining innanlands: Kristján skipulagði félagsfundi, námskeið og samverustundir sem voru svo áhrifamikil að klúbburinn eflist bæði faglega og félagslega. Hann lagði áherslu á að brúa bilið milli höfuðborgarsvæða og landsbyggðar, og skapa raunverulegan vettvang þar sem fagfólk gat hist, lært og byggt upp fjölbreytt náttúru grunnnets innan stéttarinnar.
• Keppnisárangur og alþjóðlegur sýnileiki: Árið 1980 keppti Kristján með íslenska keppnishópnum í norrænni keppni í Bella Center, Kaupmannahöfn, og þeir stálu senunni með silfurverðlaunum, með oft öflugt úrval af heitum og köldum réttum úr íslenskum hráefnum. Þessi árangur sýndi að hann var ekki bara stjórnskipulegur foringi – heldur líka hæfur keppnismaður sem samdi við alþjóðlegum kröfum.
• Faglegur vettvangur fyrir landsbyggðir: Kristján vissi að styrkur klúbbsins lá ekki bara í alþjóðlegum samböndum, heldur einnig í traustum tengslum heimafyrir. Hann studdi við þjónustustarfsemi fyrir matreiðslumenn utan Reykjavíkur og hvatti þá til að taka þátt, sem hafði djúpstæð áhrif á samfélagið og samstöðuna innan fagsins.

Kristjáns forsetatíð einkenndist af jarðtengingu, faglegum styrk og mannlegu tillit. Hann sá klúbbinn ekki aðeins sem vettvang keppna eða kynninga – heldur sem lifandi samfélag fagfólks, þar sem matreiðsla var opin og aðgengileg öllum, á jafningjagrundvelli.

1984–1986: Lárus Loftsson – Leiðtoginn með hjarta og menningarvitund

Á forsetatíð Lárusar Loftssonar tók Klúbbur Matreiðslumeistara stórt skref í átt að því að skilgreina betur stöðu matreiðslumannsins – ekki aðeins sem iðnaðarmanns, heldur einnig sem skapandi listamanns og ábyrgðarbearanda í samfélaginu. Lárus var metnaðarfullur og hugmyndaríkur leiðtogi sem talaði fyrir því að matargerð væri ekki aðeins fag – heldur menningarlegt framlag.

Lárus vildi draga fram listræna hlið matreiðslunnar og hvatti til þess að hver kokkur þróaði sína eigin nálgun á hráefni, framsetningu og fagurfræði. Hann lagði áherslu á sjálfsmynd, framkomu og faglegt sjálfstraust – og hvatti matreiðslumenn til að trúa á mikilvægi sitt í íslenskri menningu. Undir hans forystu fór klúbburinn að vinna markvissar að ímynd sinni í fjölmiðlum og samfélaginu, með skýra áherslu á fagmennsku og ábyrgð.

En Lárus er langtum meira en faglegur leiðtogi – hann er mannvinur í orðsins fyllstu merkingu. Frá því hann lauk námi árið 1968 hefur hann unnið með alúð og trúmennsku, haldið í hefðir og litið á þjónustu við aðra sem lífsviðhorf. Í einkalífinu er hann þekktur fyrir sína djúpu siðferðiskennd og óeigingjarna framgöngu – hvort heldur sem er í kirkjustarfi, karlakór eða knattspyrnufélagi.

Lárus var meðal stofnenda safnaðarnefndar Seljakirkju árið 1980 og hefur síðan tekið virkan þátt í starfi kirkjunnar, m.a. í kirkjukórnum. Á aðventunni hefur hann um árabil staðið fyrir einstökum samverustundum þar sem Fóstbræður syngja og hann býður öllum félögum og mökum í hefðbundna hangikjötsveislu – allt á eigin kostnað. Á gamlárskvöld stendur hann fyrir annarri föstum hefð: smáréttaveislu heima hjá sér eftir messu – en aðeins fyrir þá sem mæta fyrst í kirkju.

Á matborðinu hans um jólin má alltaf finna klassíska rétti með sögulegum rótum – nautaturnbauta með Bearnaise að hætti Grillsins á Hótel Sögu, hamborgarhrygg og hangikjöt. Hann fer eftir þeim gildum sem hann hefur lifað eftir alla tíð: „Sælla er að gefa en þiggja.“

Lárus hefur verið virkur í starfi Knattspyrnufélagsins Vals um áratugaskeið, m.a. sem fótboltaþjálfari, og tók þátt í því að byggja upp félagsstarf sem gekk út á samheldni og gagnkvæma virðingu. Hann var gerður að heiðursfélaga Klúbbs Matreiðslumeistara árið 2023, auk þess sem hann hefur verið sæmdur bæði Cordon Bleu (1997) og Cordon Rouge (2005) fyrir óeigingjarnt framlag til fagfélagsins og fagstéttarinnar.

Það sem eftir stendur er arfleifð sem spannar bæði fag og samfélag. Lárus Loftsson hefur með lífi sínu og störfum orðið sýnileg fyrirmynd í anda þess besta sem Klúbbur Matreiðslumeistara stendur fyrir: ástríða, alúð, fagmennska – og mannúð.

Viðtal við Lárus má finna hér:

https://youtu.be/7iUbo1Fe_wQ?si=7Jp2eFLzDEJhO6ih

1986–1992: Hilmar B. Jónsson

Hilmar Bragi Jónsson var íslenskur matreiðslumaður, leiðtogi og frumkvöðull í faginu sem hafði djúp áhrif á þróun íslenskrar matargerðar og matreiðslumenningar. Hann fæddist þann 25. október 1942 á Ísafirði, í húsi sem þá hét Krókur 2 (nú Krókur 3). Foreldrar hans voru Jón Jónsson, skáld og söngvari frá Ljárskógum í Dölum, og Jónína Kristín Kristjánsdóttir. Snemma í æsku, eftir veikindi föður síns, ólst Hilmar upp hjá ömmu sinni á Ísafirði og síðar í sveitinni í Ljárskógum, þar sem hann bjó til 14 ára aldurs áður en hann flutti til móður sinnar í Keflavík.

Hilmar hóf vinnu á ýmsum sviðum áður en hann hóf kokkanám árið 1962, þegar hann sótti um lærlingastöðu á Matstofu Austurbæjar eftir eindregna tilmæli ömmu sinnar. Síðar starfaði hann á Hótel Loftleiðum undir stjórn Karls Finnbogasonar, þar sem hann hlaut verðmæta reynslu við veitingar fyrir erlenda gesti. Snemma á ferlinum fékk hann tækifæri til að sjá um veislu fyrir hóp erlendra fuglafræðinga í New York, sem varð upphaf að farsælu starfi hans sem ferðakokkur og landskynningastjóra íslenskrar matargerðar.

Á árunum 1970 til 1990 tók Hilmar þátt í fjölmörgum landkynningum, þar sem hann sameinaði matargerð og menningu með tískusýningum og viðburðum, og varð þekktur fyrir faglega nálgun og frumkvæði. Hann var meðal annars opinber matreiðslumaður forseta Íslands og sá um veitingar á Bessastöðum í 12 ár.

Hilmar var einn af stofnendum Klúbbs Matreiðslumeistara árið 1972 og var virkur þátttakandi í að móta fagstéttina. Hann keppti í alþjóðlegum matreiðslukeppnum og var fyrsti íslenski matreiðslumaðurinn til að keppa í Bella Center í Kaupmannahöfn árið 1978.

Sem forseti Klúbbs Matreiðslumeistara frá 1986 til 1992, dró Hilmar stóran vagn í þróun klúbbsins. Hann lagði grunn að stofnun Kokkalandsliðsins og styrkti tengsl við matvælaframleiðendur og veitingastaði um allt land. Hilmar lagði áherslu á að varðveita hefðir íslenskrar matargerðar en einnig að þróa hana með faglegri nálgun og alþjóðlegum tengslum. Hann barðist fyrir réttindum matreiðslumanna og virtist sem menningarmiðlari sem lagði áherslu á fagmennsku, réttlætiskennd og siðferði í eldhúsinu.

Á meðan á forsetatíð sinni stóð og fram eftir ferli gegndi Hilmar einnig stöðu veitingastjóra, stofnaði tímaritið Gestgjafann með eiginkonu sinni Elínu Káradóttur og reisti Matreiðsluskólann Okkar í Hafnarfirði. Síðar flutti hann til Bandaríkjanna þar sem hann vann hjá Sjávarafurðadeild Sambandsins og Icelandic USA og ferðaðist um landið í kynningarstörf um íslenskan fisk.

Hilmar hlaut margvíslegar viðurkenningar fyrir framlag sitt, meðal annars Cordon Rouge árið 1979, Cordon Bleu árið 1986 og var gerður að heiðursfélaga Klúbbs Matreiðslumeistara árið 2022. Hann var einnig varaforseti Alheimssamtaka Matreiðslumanna í fimm ár.

Eftir að hafa dvalið í Bandaríkjunum í mörg ár lést eiginkonan hans, Elín, árið 2016 eftir baráttu við Parkinson.  Árið 2018 flutti Hilmar til Spánar, þar sem hann bjó með vinkonu sinni til æviloka.

Hilmar lést árið 2024 eftir farsælt líf helgað matargerð og þjónustu við fagið. Hann var ávallt þekktur sem leiðtogi sem samdi saman fagmennsku, réttlætiskennd og djúpa ástríðu fyrir íslenskri matargerð og lagði ómetanlegt framlag til að styrkja stöðu matreiðslumannsins sem fagmanns og menningarmiðlara í íslensku samfélagi.

Hér má finna viðtal við Hilmar:

https://youtu.be/pOl55j9i5lk?si=KEI1IZxCX6eYcon2

Í næstu viku fjöllum við um árin 1990–2000 – tímabil umbreytinga, alþjóðavæðingar og vaxandi virðingar.
Á þessum árum tók starfsemi Klúbbs Matreiðslumeistara stórt stökk fram á við. Tímabilið einkenndist af faglegri festu, auknu alþjóðlegu samstarfi og ört vaxandi viðurkenningu á matreiðslu sem bæði listform og fagstétt.

Forsetar tímabilsins, þeir Jakob H. Magnússon og Friðrik Sigurðsson, settu báðir djúp spor í þróun klúbbsins og mótuðu þá framtíðarsýn sem enn skilar árangri í dag.

Á tíunda áratugnum umbreyttist Klúbbur Matreiðslumeistara úr innanlandsmiðaðri fagstofnun í opinbert, alþjóðlega virkt fagfélag með skýra stefnu og sterka faglega sjálfsmynd. Þátttaka í alþjóðlegum keppnum, nánara samstarf við veitingastaði og matvælaframleiðendur og aukin fagþekking urðu lykilatriði í starfinu.

Þetta tímabil lagði grunn að þeirri stöðu sem íslensk matargerð og fagstétt matreiðslumanna njóta í dag – þar sem fagmennska, metnaður og alþjóðleg tenging mynda burðarás í skapandi og virku samfélagi matreiðslufólks.