Forsetar Klúbbs Matreiðslumeistara í gegnum tíðina

Sterk forysta – sterkur klúbbur síðan 1972

Fyrsti hluti: Upphafið – Leiðtogarnir sem lögðu grunninn

1972-1980



Á næstu vikum og mánuðum munum við líta um öxl og rifja upp upphafið að því stórkostlega ferðalagi sem hófst árið 1972, þegar nokkrir framsæknir matreiðslumenn komu saman í Naustinu með sameiginlega framtíðarsýn: að efla fagmennsku, virðingu og samstöðu innan íslenskrar matreiðslustéttar. Þar með varð til Klúbbur Matreiðslumeistara – sem í meira en hálfa öld hefur staðið að baki stærstu framförum í íslenskri matargerð.

Klúbburinn var stofnaður á tíma þegar íslensk matargerð stóð á tímamótum – á mörkum hefðar og nýrra strauma. Það var ljóst að til að efla stéttina og lyfta greininni í átt til meiri viðurkenningar og alþjóðlegrar viðmiðun þyrfti sameiginlegan vettvang fagfólks. Þess vegna varð klúbburinn að veruleika – með skýrum tilgangi:

• Að efla faglega menntun og hæfni matreiðslumanna.
• Að skapa vettvang fyrir samstarf og þekkingarmiðlun innan stéttarinnar.
• Að kynna íslenska matargerð bæði innanlands og á erlendum vettvangi.

Í gegnum áratugina hefur Klúbbur Matreiðslumeistara gegnt lykilhlutverki í þróun og eflingu íslenskrar matarmenningar – meðal annars með:

– Uppbyggingu og rekstri Kokkalandsliðsins, sem hefur verið öflugur vettvangur fyrir keppnis- og kynningarstarf á alþjóðavettvangi.
– Styrkingu tengsla við skóla og atvinnulíf, til að laða ungt fólk að greininni og efla gæði iðnmenntunar.
– Þátttöku í alþjóðasamstarfi, m.a. í gegnum NKF (Nordisk Kökkenchef Federation) og WACS/WC (World Association of Chefs' Societies).
– Skipulagningu fagkeppna, á borð við Kokkur ársins, sem hefur orðið einn helsti vettvangur faglegrar nýsköpunar og eflingar ungs hæfileikafólks.

Allt frá upphafi hefur öflug og metnaðarfull forysta verið einn af lykilþáttum í velgengni klúbbsins. Forsetar hans hafa, hver á sinn hátt, mótað stefnu, sýn og verkefni á hverjum tíma – sumir staðið fyrir róttækum umbreytingum, aðrir fyrir stöðugleika, tengslamyndun og alþjóðlegri uppbyggingu.

Saga forseta Klúbbs Matreiðslumeistara er þannig ekki aðeins skrá yfir nöfn og ár – hún er einnig saga íslenskrar matargerðar, og þróunar fagsins frá handverki til viðurkenndrar, skapandi greinar á heimsvísu.

Á fyrstu átta árum Klúbbs Matreiðslumeistara leiddu félagið tveir stórkostlegir matreiðslumenn: Ib Wessman og Sigurvin Gunnarsson. Þeir voru ekki aðeins fyrsta kynslóð forseta klúbbsins – heldur líka fyrirmyndir, brautryðjendur og í raun goðsagnir innan íslensks matreiðsluheims.

Erfitt er með orðum að fanga stærð þeirra og áhrif, því það sem þeir lögðu af mörkum fyrir klúbbinn – og fyrir allt fagið – er í senn djúpstætt, margþætt og ómetanlegt. En það skal samt reynt, eftir bestu getu, því án þeirra hefði sagan orðið önnur.

Ib og Sigurvin lögðu grunninn að öllu því sem síðar varð – þeir mótuðu hugsjónir, tilgang og umgjörð Klúbbs Matreiðslumeistara á tíma þegar enginn slíkur vettvangur hafði áður verið til. Þeir komu með faglega sýn og siðferði, sköpuðu samtal og samstöðu, efldu tengsl við skólakerfið og ruddu veginn að alþjóðlegri þátttöku Íslands í matreiðslukeppnum og samstarfi.

Þeir voru leiðtogar með eldmóð og sannfæringu. Verk þeirra lifa áfram – í klúbbnum sjálfum, í landsliðinu og í öllu því sem íslensk matargerð hefur orðið.

1972–1976: Ib Wessman

Ib Wessman var fyrsti forseti Klúbbs Matreiðslumeistara og einn af stofnendum félagsins. Hann gegndi lykilhlutverki í því að koma félaginu á fót árið 1972 og lagði þannig grunn að öflugri fagstétt matreiðslumanna á Íslandi.

Ib starfaði sem yfirmatreiðslumaður á veitingahúsinu Naustinu frá árinu 1956 til 1982 og naut þar mikillar virðingar fyrir fagmennsku, agað verklag og leiðtogahæfni. Hann hafði skýra sýn á mikilvægi þess að matreiðslumenn stæðu saman sem fagfólk og ættu sér vettvang til að miðla reynslu, læra hver af öðrum og efla stéttina heildstætt.

Árið 1971 tók Ib frumkvæði að því að kalla saman hóp matreiðslumeistara með það að markmiði að stofna fagfélag. Með áherslu á menntun, keppnisstarf og norrænt samstarf – frekar en hefðbundna stéttabaráttu – varð þessi hugmynd að veruleika á stofnfundi 16. febrúar 1972, þar sem Ib var kjörinn fyrsti forseti klúbbsins.

Strax í upphafi beitti Ib sér fyrir því að móta lög félagsins, koma á faglegum starfsgrunni og tryggja inngöngu í norrænt samstarf innan NKF (Nordisk Köllenchef Federation). Árið 1974 tók hann þátt sem fulltrúi Íslands á kokkaþingi í Þrándheimi – fyrsta stóra skrefið í alþjóðlegri þátttöku klúbbsins.

Ib var jafnframt fyrsti Íslendingurinn til að dæma á alþjóðlegri matreiðslukeppni, þegar hann sat í dómnefnd á keppni í Bella Center í Kaupmannahöfn árið 1978. Hann ruddi þannig brautina fyrir íslenska kokka á alþjóðavettvangi.

Undir forystu hans hófust fyrstu skref íslenskra keppnishópa á erlendum vettvangi – forverar þess sem síðar varð Kokkalandsliðið.

Árið 1987 var hann heiðraður með Cordon Bleu, arið 1992 Cordon Rouge, gerður að Heiðursfélaga klúbbsins árið 1992 og loks að heiðursforseta NKF árið 2005 fyrir sitt ómetanlega framlag.

Arfleifð Ib Wessmans er sterk og sýnileg í öllu starfi Klúbbs Matreiðslumeistara – frá fagmennsku og metnaði til samstöðu og virðingar innan stéttarinnar.

Viðtal við Ib má finna hér:

https://youtu.be/d_NqIZX7KqQ?si=5016QIOT4jFnFaVO

1976–1981: Sigurvin Gunnarsson

Sigurvin Gunnarsson tók við formennsku í Klúbbi Matreiðslumeistara árið 1976 og gegndi embættinu af festu og eldmóði í fimm ár. Á hans forsetatíð var lögð sérstök áhersla á faglega fræðslu, tengsl við menntastofnanir og þátttöku í alþjóðlegu samstarfi.

Sigurvin var þekktur fyrir víðsýni, framsýni og skýra sýn á mikilvægi þess að efla stöðu íslenskra matreiðslumanna sem sérfræðinga á sínu sviði. Hann beitti sér fyrir markvissum tengslum við iðn- og hótelskóla landsins, og hvatti til aukinnar fræðslu, námskeiðahalds og símenntunar innan stéttarinnar. Með þessu var lagður grunnur að sterkari fagvitund og faglegri umgjörð í íslenskri matargerð.

Á forsetatíð Sigurvins hófst einnig markviss þátttaka Íslendinga í alþjóðlegum matreiðslukeppnum. Hann var sjálfur í forsvari fyrir fyrsta íslenska keppnishópinn sem tók þátt í keppni í Bella Center í Kaupmannahöfn árið 1978. Þar kepptu þeir Sigurvin, Gísli Thoroddsen og Hilmar B. Jónsson undir merkjum klúbbsins og unnu gullverðlaun fyrir heitan rétt, ásamt sérverðlaunum fyrir frumlegasta kalda réttinn. Þetta var stórt skref í að koma íslenskri matargerð á kortið erlendis og markaði upphaf þeirrar keppnishefðar sem síðar varð hluti af landsliðsstarfi KM.

Sigurvin hafði einnig djúpan áhuga á sögu og menningu matargerðar og vann að því að skrá íslenskar matarhefðir, ásamt Hallgerði Gísladóttur og Steinunni Ingimundardóttur. Þau voru meðal fyrstu aðila sem tóku matarmenningu alvarlega sem rannsóknarefni og unnu að því að varðveita og miðla íslenskum hefðum í matargerð áður en slíkt þótti "töff" í þjóðfélaginu.

Árið 1986 var Sigurvin heiðraður með Cordon Bleu orðu klúbbsins og árið 2001 Cordon Rouge fyrir framúrskarandi framlag til félagsstarfsins og íslenskrar matarmenningar.

Sigurvin Gunnarsson var forseti með dýpt, yfirsýn og skýra framtíðarsýn fyrir hönd fagsins. Arfleifð hans endurspeglast í menntunarstarfi, alþjóðlegum tengslum og virðingu fyrir íslenskri matarmenningu – grunngildi sem lifa áfram í starfsemi Klúbbs Matreiðslumeistara enn í dag.

Sigurvin lést árið 2019

Viðtal við Sigurvin má finna hér:

https://youtu.be/ZPOjzBTwq6g?si=OsT-bAc0LQ1pxrSw

Þetta var upphafið.
Árin 1972 til 1980 marka þann tíma þegar hugmynd varð að veruleika – þegar Klúbbur Matreiðslumeistara fæddist, hlaut stefnu og fékk forystu sem lagði traustan grunn að öllu því sem á eftir kom.

Í næstu viku höldum við áfram ferðalaginu – og förum yfir tímabilið 1980 til 1990.

Það var umbrotasamur áratugur, þar sem menn tókust á, sættust, hlógu og grétu – en héldu áfram. Klúbburinn þróaðist, styrktist og lærði að takast á við breytingar. Nýir forsetar tóku við keflinu og máttu glíma við áskoranir innan félagsins – og samfélags í hraðri þróun.

Við fylgjum þeirri vegferð áfram.